Ghiền Cà Phê / Làm cà phê / Chuyện về những nông dân trồng cà phê Robusta hạnh phúc nhất Việt Nam

Chuyện về những nông dân trồng cà phê Robusta hạnh phúc nhất Việt Nam

Ghiền Cà Phê

2,388 Views

6 Tháng Mười Một, 2016

Phú và những hạt cà phê Robusta ngon khác biệt

Phú là một nông dân trẻ có 2 hecta trồng cà phê vối (cà phê Robusta) ở huyện Đắk R’lấp – Đắk Nông. Làm nông mà bài toán được mùa mất giá mất mùa được giá cứ đeo bám hoài. Phú đọc báo thấy mọi người bảo cà phê Việt Nam không phải dở, mà là do làm không đúng cách, cũng không ai định hướng nên chưa có sức cạnh tranh. Vậy là Phú tìm tòi qua internet, giao lưu với các anh em trong ngành để tìm ra một quy trình chuẩn mực nhất. Phú bắt đầu với việc chỉ hái trái chín thay vì tuốt cành cả xanh lẫn chín như trước đây, hái xong rửa sạch sơ chế phù hợp rồi gửi cho các chuyên gia cà phê ở Sài Gòn đánh giá.

Phú trong vườn cà phê Robusta của mình

Thế nhưng, Phú bị từ chối hết lần này đến lần khác, bởi mọi người sử dụng phương pháp đánh giá hạt Arabica với lô hạt Robusta này. Hết chuyên gia khác, ai cũng từ chối cho tới ngày Phú gặp anh Ngô Phi Bay – sáng lập Nam Long Coffee. Như một mối nhân duyên, lúc ấy anh Bay đã có một bảng tiêu chí để đánh giá hạt Robusta và đang đi tìm kiếm hộ nông dân để liên kết sản xuất trực tiếp sau một năm kinh doanh cà phê. Anh Bay cho cupping* rồi đánh giá: Đây là những hạt cà phê Robusta tốt nhất anh từng được thử. Và Phú trở thành hộ nông dân đầu tiên trong Hợp tác xã Fine Robusta Việt Nam do Nam Long Coffee sáng lập.

Ghiền Cà Phê đã có cơ hội trò chuyện cùng anh Ngô Phi Bay – tại xưởng rang của Nam Long Coffee tại Quận 7 trong một ngày cuối tháng 10. Anh kể chúng tôi nghe nhiều hơn về những hạt Robusta về một hợp tác xã cà phê Robusta chất lượng ở Việt Nam.

Hành trình của Hợp tác xã Fine Robusta đầu tiên ở Việt Nam

Vì sao Nam Long Coffee lại chọn Robusta chứ không phải là Arabica? Nhất là khi mà hạt Arabica cho ra hương vị tinh tế hơn, giá trị kinh tế cao hơn?

– Khoảng 90% diện tích đất cà phê ở Việt Nam là trồng Robusta: bởi khí hậu nhiệt phù hợp để giống Robusta phát triển. Cây robusta lại ít sâu bệnh và cho năng suất cao.

– Chất lượng cà phê Robusta sẽ tốt hơn rất nhiều nếu quy trình sản xuất chuẩn mực: Dù sản lượng đứng thứ hai thế giới, nhưng cà phê Việt Nam xuất khẩu ra nước ngoài đa phần chỉ để làm…cà phê hòa tan – loại cà phê mà giá cả quan trọng hơn hương vị. Tuy nhiên, nếu áp dụng quy trình chuẩn mực, bắt đầu với việc hái chọn lọc trái chín (chứ không tuốt cành toàn bộ như trước), không phun thuốc diệt cỏ, sơ chế, loại bỏ hạt lỗi… thì giá trị về hương vị lẫn kinh tế của hạt Robusta đều sẽ tăng lên.

Thu hoạch – sơ chế cà phê Robusta ở Nam Long Coffee.

Bắt đầu từ vườn của Phú, một mặt Nam Long Coffee cùng nghiên cứu những chuẩn mực để tạo ra những hạt Robusta chất lượng nhất. Mặt khác đi thuyết phục những chuỗi quán cà phê tiêu thụ những hạt cà phê thành phẩm này. Điều đáng buồn là chủ quán cà phê lớn tuổi thường đã quen với cà phê tẩm, và không chấp nhận những hạt cà phê nguyên chất thật sự do Nam Long cung cấp. Anh Bay kể “Mấy cô chú nói mà anh cũng không biết cãi thế nào. Họ bảo họ uống cà phê có trộn bơ bắp đậu nành cả đời rồi mà có sao đâu, anh chỉ biết cười trừ.” Nhưng điều đáng mừng bên cạnh là những chủ quán trẻ có tư duy cởi mở hơn, họ thử và dần bị thuyết phục bởi chính chất lượng của cà phê.

Trong năm đầu thử nghiệm, hai người bạn của Phú – cũng là những nông dân trẻ tuổi, đã theo dõi quá trình làm việc cùng Nam Long Coffee và tham gia vào hợp tác xã. Cứ như vậy, sau 3 năm, hợp tác xã đã có 12 hộ và lúc nào cũng hỗ trợ lẫn nhau. Cứ một hộ làm tốt thì sẽ hướng dẫn và hỗ trợ 3 hộ còn lại. Việc tăng trưởng không quá nhanh nhưng bền vững. Điều đáng mừng nhất là thu nhập của người nông dân ổn định hơn. Dưới đây là 3 lý do:

– Giá cà phê thành phẩm cao hơn: cà phê hạt xanh (hạt chưa rang) có giá từ 29-45.000₫/kg. áp dụng quy trình chuẩn mực cho ra Fine Robusta sẽ được Nam Long Coffee mua lại với giá 50-65.000₫.

– Bao tiêu đầu ra: khi đó người nông dân chỉ cần làm tốt việc của mình là sản xuất cà phê thật chất lượng thôi.

– Giá trị bền vững: Việc không sử dụng thuốc diệt cỏ, hạn chế tối đa sử dụng phân bón hóa học trước mắt sẽ tốt cho sức khỏe người nông dân, và đất không bị thoái hóa nhanh như khi sử dụng quá nhiều phân bón hóa học.

Những người nông dân ở Hợp tác xã Fine Robusta.

Song song với việc mở rộng quy mô, Hợp tác xã Fine Robusta hướng đến việc phát triển thương hiệu cho một số hộ có chất lượng cà phê tốt nhất. Như vườn của bạn Phú – người nông dân đầu tiên của hợp tác xã sẽ có vị trà atiso rõ rệt. Tuy nhiên, đến năm 2018, những thương hiệu này mới được tung ra, bởi mọi người cần theo dõi sự ổn định và đảm bảo chất lượng tốt nhất. Vẫn với tinh thần không nhanh nhưng bền vững.

“Anh chọn làm cà phê, vì đây là đam mê chứ không phải sở thích.”

GCP: Có 2 luồng quan điểm: một là làm với đam mê của mình, hai là không gắn đam mê với kinh doanh, vì dính đến tiền bạc mọi thứ sẽ khó giữ được bản sắc. Vậy tại sao anh chọn làm cà phê?

Với anh, cà phê là đam mê chứ không phải là sở thích. Anh thích nhiều thứ lắm, thích sưu tập tem, thích đi du lịch, thích cà phê. Anh sẽ dành cho mình một khoảng thời gian từ 6 tháng – 1 năm để xem đó có phải thật sự là đam mê không. Và uống cà phê hơn 1 năm, anh vẫn chưa thấy chán. Cộng với việc được truyền cảm hứng từ quyển sách Dốc hết trái tim của CEO Starbucks – Howard Schultz. Vậy là anh quyết định làm.

GCP: Trong quy trình làm cà phê from farm to cup mà Nam Long đang áp dụng, anh thích nhất giai đoạn nào?

Anh thích nhất là hạt/giống cây. Rang một mẻ cà phê chỉ tốn 15 phút, nhưng để thu hoạch được hạt cà phê, là công sức 3-4 năm trồng mới ra trái của người nông dân. Mỗi vườn lại cho ra một kiểu nên sự thú vị cũng khác nhau.

Anh Ngô Phi Bay cùng Bác Sơn – một nông dân ghiền cà phê đến mức khi nhập viện bảo người nhà phải đem dụng cụ pha cà phê vào bệnh viện cho bằng được.

GCP: Lúc nãy, em có hỏi Hường (barista của Nam Long) yêu cà phê quá nên xăm hình cây cà phê lên cổ tay luôn. Hường đã trả lời đó không chỉ là yêu mà là sự gắn bó. Con nhà nông dân, Hường lớn lên với cây cà phê rồi. Vậy anh lan tỏa niềm đam mê cà phê với những bạn trong đội ngũ của mình như thế nào ạ?

Với anh, mỗi bạn barista không chỉ biết pha cà phê – tức là hiểu một cách máy móc. Mà phải hiểu về bản chất của những hạt cà phê. Đó là sự khác nhau của một barista và một người pha cà phê. Các bạn barista khi vào Nam Long, việc đầu tiên sẽ là đi giao cà phê, vệ sinh máy cà phê và học về cà phê. Anh rất không thích những bạn barista học nhanh, pha hư rồi đổ, vì để có được một ly cà phê, bao nhiêu công sức của người nông dân bỏ ra.

GCP: Vậy sau 5 năm khởi nghiệp với đam mê, điều anh tự hào nhất là gì?

Đó là thu nhập của những người nông dân trong Hợp tác xã tăng lên và họ gắn kết với mình thật sự. Khi anh công bố thông tin những người nông dân của mình ra, một số đơn vị có liên hệ, nhưng rồi cũng… không được vì họ không thể mua cao hơn giá Nam Long đã mua.

Lời của Ghiền Cà Phê: Trong bài viết này, chúng tôi có nhắc đến việc các chủ quán trẻ dần dần được thuyết phục bởi chính chất lượng cà phê. Và chúng tôi cũng như vậy. Chúng tôi đã chuyển từ uống như một thức uống để tỉnh ngủ sang uống để thưởng thức, chuyển từ nghĩ là mình ghiền sang hiểu và ghiền thật sự. Bạn có thể ghé qua Ghiền Cà Phê Store để đặt mua thưởng thức những gói cà phê hạnh phúc nhé.

Bài: Kỳ Kỳ|Ghiền Cà Phê

Ảnh: Nam Long Coffee